Kościół p.w. św. Jadwigi

Gotycki kościół wzniesiono prawdopodobnie w połowie XIV wieku (wzmiankowany dopiero w 1379 r.). Murowana z kamienia i rudy darniowej świątynia otrzymała rzut wydłużonego prostokąta, od wschodu zamkniętego pięciobocznym prezbiterium. Prawdopodobnie w końcu XV lub na początku XVI stulecia od zachodu do głównego korpusu kościoła dobudowano trójkondygnacyjną wieżę, a teren przykościelnego cmentarza otoczono kamiennym murem. W tym samym czasie wnętrza nakryto sklepieniami sieciowymi z żebrami. Ze wzmianki z 1506 r. dowiadujemy się o uposażeniu kościoła przez trzech właścicieli wsi – Johanna von Unruha, Albrechta von Schlichtinga i Melchiora von Knobelsdorffa. Właściciele wsi ufundowali także na początku XVII stulecia ozdobiony ich herbami ołtarz. W XVI-XVII wieku do bryły kościoła dostawiono zakrystię, kruchtę, a do prezbiterium kaplicę grobową rodziny von Unruh. Z tego okresu pochodzą także zachowane we wnętrzach figuralne płyty nagrobne. Zwieńczona wysoką iglicą wieża kościoła spłonęła w 1918 r. Odbudowano ją w 1930 r. Ostatnią, ośmioboczną kondygnację wieży nakryto dachem namiotowym.

Opis w opracowaniu Hansa Lutscha

  • Grabstein für Frau Elizabet geborene Lossin von Simpzen, Hausfrau Hansens von Knobelsdorff zu Herwigsdorf + 1567 mit dem Bildnisse derselben.
  • Ein zerbrochener Kindergrabstein aus dem Anfang des XVII. Jahrhunderts.

- Die Kunstdenkmäler der Landkreise des Reg.-Bezirks Liegnitz - im amtlichem Auftrage bearbeitet von Hans Lutsch. Breslau 1891. -

Płyta nagrobna Elisabet von Knobelsdorf † 1567

Płyta nagrobna Elisabet von Knobelsdorf zd. von Loss, żony Hansena von Knobelsdorf, zmarłej 4 marca 1567 roku.
Wokół postaci zmarłej cztery herby rodzinne. Po stronie ojczystej von Loss i von Braun a po stronie macierzystej von Stosch oraz von Tader.

1567 IARE DEN DINSTAG NACH OCVLI WELCHS GEWEST IST DER 4 TAG MARTII IST DIE EDLE TVGENDSAME FRAW ELISABET GEBORENE LOSSIN VON SIMPZEN HANSEN VON KNOBELSDORF EHELICHE HAVSFRAW CHRISTLICH VO. . . ER WELT VORSCHIEDEN . . . . ER GOT GENEDIG SEIN VND EINE FROELICHE AVFERSTEHVNG VORLEIHEN WOLLE

Płyta nagrobna Albrechta Młodszego von Unruh † 1616

Płyta nagrobna Albrechta Młodszego von Unruh, syna Albrechta, zmarłego 12 października 1616 roku w wieku 53 lat. On to bowiem wzniósł murowaną rezydencję , otoczoną fosami i wałami ziemnymi. Ale nie jest to jak pisze Dariusz Chajewski w artykule "Stypułów: Potrójna historia jednej wsi", płyta Hansa von Knobelsdorf, a za nim powtarzany jest ten fakt na stronach internetowych.
Wokół postaci zmarłego osiem herbów rodzinnych. Po stronie ojczystej von Unruh, von Schaffgotsch, von Nechlern i von Kalckreuth a po stronie macierzystej von Glaubitz, von Haugwitz lub von Rechenberg, von Promnitz oraz von Kottwitz.

ANNO . . . DEN 12 OCTOB IST IN GOT SELIG ENTSCHLAFEN DER EDLE . . . EHRENVESTE . . . NIEDER CVRPE HERGSDORF VND GROSSENBOR SEINES ALTERS 53 IAR

Płyta nagrobna Anny von Unruh † 1602

Płyta nagrobna Anny von Unruh zd. von Berge, żony Albrechta Młodszego zmarłej ww wrześniu 1602 roku w wieku 38 lat.
Wokół postaci zmarłej osiem herbów rodzinnych. Po stronie ojczystej von Berge, von Knobelsdorf, von Haugwitz albo von Rechenberg i von Seidlitz a po stronie macierzystej von Reibnitz, von Wiedebach, von Kottwitz oraz von Dziewunti.

ANNO 1602 DEN . . . SEPTEMB IST IN GOT SELIG ENTSCHLAFEN DER EDLE VIELEHRENVESTE FRAW ANNA VON BERGERIN . . . . WOLBENAMBTE ALBRECHT VON VNRVHE AVF HARPHERSDORF VND GROSENDORF EHELICHE FRAW 38



Pragnąłbym w tym miejscu bardzo podziękować Danucie Szybińskiej-Juszczuk, mojemu wspaniałemu Aniołowi Stróżowi, za ukierunkowania w kwestiach heraldycznych.

Dwór

Dwór z pozostałością parku oraz zabudowaniami gospodarczymi m.in. gorzelnią i spichlerzem znajduje w centrum wsi, przy trasie wiodącej z Żagania do Kożuchowa biegnącej przez niegdyś okazałe podwórze, łączące część rezydencjonalną z gospodarczą. Obecnie pełni funkcję mieszkalną i jest własnością prywatną.
Początki majątku wiążą się z rodem von Unruh, który przez ponad 300 lat władał Stypułowem Środkowym. Pierwotnie renesansowy dwór obronny otoczony fosą (zasypaną w XIX w.) wzniesiono w 2. poł. XVI wieku dla Albrechta von Unruha. Przeszło sto lat później, w 2. poł. XVII wieku siedziba należała do Johanna von Mullenaua, który przebudował ją w 1683 roku na barokowy dwór o czym świadczy tablica inskrypcyjno-herbowa nad wejściem głównym. W nowym stylu przekształcono wnętrza oraz klatkę schodową. Kolejnymi właścicielami (do połowy XIX w.) byli potomkowie rodu Kalckreuth, posiadający majątki m.in. w Studzieńcu i Lubieszowie. Około połowy XIX w. posiadłość należała do Martina, majstra budowlanego z Bytomia Odrzańskiego i została przebudowana w duchu klasycystycznym. Prostokątna fasada budowli, przepruta oknami w profilowanych obramieniach, dekorowana narożnymi lizenami i gzymsami, zyskała wówczas trójkątny szczyt. W tym czasie dwór utracił swój dawny obronny charakter, zasypano fosę, zlikwidowano wały i utworzono park. Kolejnymi właścicielami majątku, aż do wybuchu II wojny światowej była rodzina Andreae, która przeprowadzając dalszą modernizację siedziby, głównie wnętrz, wyposażyła ją w dekoracyjne stropy, drewnianą okładzinę, ceramiczne kominki i klatkę schodową z kolumnami. Od strony ogrodowej dobudowano drewnianą werandę.
Dwór w stylu neoklasycystycznym, rozplanowany na rzucie prostokąta, zwrócony jest fasadą w kierunku północnym, otwarty od strony południowej do niegdyś istniejącego ogrodu i parku. Jest budowlą murowaną z kamienia i cegły, tynkowaną, dwukondygnacyjną, podpiwniczoną, nakrytą czterospadowym dachem krytym dachówką. Symetrycznie rozplanowaną siedmioosiową elewację frontową z trójkątnym tympanonem akcentuje wejścia główne ze schodami, flankowane dwoma pilastrami, pomiędzy którymi znajduje się tablica z kartuszem herbowym i inskrypcją. Układ horyzontalny podkreśla cokół oraz profilowane gzymsy: międzykondygnacyjny i koronujący w postaci fryzu zdobionego tryglifami. Wertykalizm wyznaczają lizeny na narożach oraz otwory okienne ujęte w obramienia z nadokiennikami. Elewacja ogrodowa – południowa z dwukondygnacyjną, wysuniętą przed lico ściany drewnianą werandą, znajdującą się między drugą a czwartą osią, z parterową przybudówką, opracowana jest analogicznie do fasady, lecz pozbawiona gzymsów i nadokienników. Trójosiowe elewacje boczne – wschodnia i zachodnia – z facjatami w partii dachowej opracowane są podobnie, jak fasada.
Pierwotnie układ pomieszczeń był dwu- i trójtraktowy. Obecnie stan ten został nieco zachwiany, m.in. w partii przyziemia od strony zachodniej. Oś środkową wyznacza westybul z klatką schodową prowadzącą na piętro, wydzielone dwoma kolumnami dźwigającymi arkady. We wnętrzach zachowały się sklepienia kolebkowe z lunetami, sufity z fasetami, skromne sztukaterie, drewniane stropy i boazerie. Z wystroju ocalał znacznie już zdewastowany XIX-wieczny kominek, znajdujący się w sieni wraz ceramiczną okładziną ścian. Po II wojnie światowej majątek należał do PGR. W 1970 roku przeprowadzono remont elewacji i przystosowano wnętrza do potrzeb mieszkaniowych, które użytkowano do początku lat 90. Obecnie zabytek jest własnością prywatną i planowane są w nim prace remontowe.
Opracowała Monika Gruca.

Zamknij okno